Derviş Ahmed Aşıki

Aşık Paşazade Tarihi

Âşık Paşazâde Tarihi, Osmanlı tarihinin ilk ve en önemli kaynaklarından birisi olarak kabul edilir. Bu konuda Aşık Paşazâde’den önce yazılan bazı eserler varsa da bunların çoğu günümüze ulaşamamıştır. Ulaşanlar da farklı özellikler arzetmektedir. Bu açıdan Âşık Paşazâde Tarihi kendi alanının en iyi ve orijinal metinlerinden birisi olarak görülür. Bir beylikten büyük bir imparatorluğa dönüşümün tarihini anlatan Âşık Paşazâde, Osmanlı İmparatorluğunun kuruluş yıllarından başlayarak II. Beyazıt devrine kadarki dönemi anlatmaktadır. Eser, dilinin akıcılığı, olayları aktarmaktaki mahareti ile üslup bakımından da önemli ve etkileyici bir eserdir. Eserin bir diğer önemli özelliği Âşık Paşazâde’nin, teferruatlı bilgi vermekten kaçınması ve olayların özünü aktarmakla yetinmesidir. Asıl adı Derviş Ahmed olan ve Âşıkî mahlasını kullanan kitabın yazarı, kesin olmamakla birlikte 1400 yılında doğmuş ve yine kesin olmamakla birlikte 1502 yılında vefat etmiştir. Amasya’da doğan Derviş Ahmed, çeşitli akınlara katılmış, fetihten sonra da İstanbul’a yerleşmiş ve vefatına kadar burada kalmıştır. İstanbul’da dedesi adına yapılan caminin haziresindeki türbeye defnedildiği, ama bunun da doğum ve vefat tarihleri gibi kesin olmadığı belirtilmiştir. Derviş Ahmed Âşıkî, II. Murad döneminde Sırbistan ve Belgrad seferlerine katılmış, Fatih Sultan Mehmed döenminde de bazı seferlerde bulunmuştur. Kitabın yayıncısı olan ve 47. sayısı yayınlanan Mostar dergisi, tarih alanının klasiklerinden biri kabul edilen Âşık Paşazâde Tarihi kitabıyla yayıncılık alanındaki ilk eserini de vermiş oldu. Bu önemli eseri sadeleştirip yayına hazırlayan Cemil Çiftçi, gerekli görülen yerlere dipnotlar eklemiş, kitabın sonuna da, metinde geçen bazı isimler ve deyimleri açıklamıştır. Bu da kitaba benzerlerine göre bir ayrıcalık vermiştir.