Kınalızade

Ahlak-ı Alai

On altıncı yüzyıl Osmanlı dünyasının en velud müelliflerinin başında gelen Kınalızâde Ali Çelebi, özellikle başyapıtı olan Ahlâk-ı Alâ’î isimli eseri ile tanınmaktadır. Bir ahlak kitabı olan Ahlâk-ı Alâ’î ile Kınalızâde, bir yandan döneminin düşünce dünyasını tafsilatıyla resmederken öte yandan bireylerin kendileriyle, aileleriyle, içinde yaşadıkları toplumla ve devletle ilişkilerini ne şekilde kurmaları gerektiğine dair önemli bilgiler verir. Bu noktada özellikle aşırılıklara dikkat çekerek hem bireysel, hem de toplumsal hayatta bir orta yol arar. Üç ana bölümden oluşan eserin birinci bölümümde bireysel ahlak ele alınır ve erdemler ve bunun zıddı olan “rezilet’ler incelenir. İkinci bölüm “İlm-i Tedbîrü’l-Menzil” başlığını taşır ve aile ahlakı ve muaşeret kurallarına dair oldukça zengin bilgiler verir. “İlm-i Tedbîrü’l-Medine” başlıklı üçüncü bölüm ise, esas itibariyle bir siyasetname özelliği taşır. Kendinden önceki ahlak kitaplarını ikmal etme iddiasında olan Ahlâk-ı Alâ’î, bu iddiasını gerçekleştirmiş, aradan geçen asırlara rağmen Şark ahlak literatürü içerisindeki önemini muhafaza etmeyi başarmıştır.

Ruhun Üç Kuvveti

Bilmeli ki ruhu diri kılan; iffet, yiğitlik ve hikmet yoludur… İyi insan, erdemli insan, yücelere gönül veren insan… Elbette belli bir ahlâk düzenine ve ölçüsüne uyan; plânlanmış bir eğitimden, daha doğrusu değerler eğitiminden geçmiş insandır. Elinizdeki kitap, işte bu amaca katkıda bulunmak için ortada. İyi insan olabilmenin temel değerlerini ele alıyor ve yaşanan hayatla bir bağ kurarak açıklamaya çalışıyor. “Kararlılık, yumuşak huyluluk, ölçülü olmak, fazilet, güzel ahlak, tevekkül, adalet,arkadaşlıl/dostluk, sabır, alçakgönüllülük, kanâat, samimiyet… ” Bu değerler, hiç şüphesiz dün olduğu kadar bugün de önemli, yarın da önemli olacaktır.