Selahattin Yusuf

Şafaktan Çok Önce

Siirt′ten İstanbul′a uzanan bir hikaye… Bir askerlik güncesi suretinde edebiyattan felsefeye, toplum eleştirisinden siyasete bir yolculuk; ama hepsinden önce bir yüksek farkındalık hali… Dostoyevski, Wittgenstein, Ece Ayhan, Kafka, Theodor Adorno, Nietzsche gibi sayısız yol arkadaşıyla çıkılan yolculukta, zamana düşülen notlar ve meşakkatli bir askerlik deneyiminden arda kalan anılarla; yazarın dünyasını keşif Şafaktan Çok Önce. “Şafaktan Çok Önce” nasıl bir kitap? “Eğer kalabalık bir yerde oturuyorsanız, ona yer açın. Gelip aranıza otursun. Gözlerini kaçırıyor. Biraz dalgın sanki. Öyle mi? Ve çabuk unutuyor. Fark ettiniz. Ama uzun bir yoldan geliyor olmasına bağışlanamaz bir yorgunluk da var sanki üzerinde. Omuzları, görünmez ve ağır bir yükün altında. Peki. Bir yer açın yine de. Omuzlarıyla, biraz şişmiş göbeğiyle ve göbeğinden yere düşmekte olan gözleriyle, pejmürde kılığıyla gelip otursun. Aranıza gelip otursun. Garsona takılıyor gözleri. Ve boş bir yer arıyor. İçeri girdiğinden beri yer bakınıyor aslında kendine. Ama en çok da boş bir koltuğa tek başına oturmaktan korkuyor. O yüzden biraz yer açın aranızda. Buraya, insanların arasına her gelişinde, boş bir yer verilecek ve oraya, bomboş kanepeye oturtulacak diye tedirgin oluyor. O yüzden bir yer açın aranızda. Sizden sigara isteyecek. Çay ve sohbet isteyecek. Ama tastamam bir densizlik de sayılmaz bu. Çünkü bütün bunlar olacak diye de ayrıca korkuyor. Onun insanlara yük olma konusundaki özel namusu bu. Her akşam buraya, tarihin sızmasına her nasılsa izin verdiği bu müştemilâtın duvarlarının çatlaklarından sızan ney sesine kulağını dayamak için. Belki de bunun gerçekten de 16. Yüzyıl’dan kalma bir ney sesi olmasından korkarak ve bu ses onu, başını serin mermerlere dayayıp hülyalara dalmaktan alıkoyacak diye tedirgin olarak. Buraya, bu nargileciye taammüden gelmiş olabilir mi? Sanki öyle değil. Kim bilir nereye geldiğini düşünüyor. Dışarısı biraz soğuk. Ama bakın. Kapıya doğru bakın. Kapıdan içeri girip fikir değiştirmiş, çıkmakla kalmak arasında kararsız kalmış, ürkek kılıklı, göbekli ve orta yaşlı şu kitaba bakın. İki akıntılı bir kitap bu. Akıntıların tam ortasında kımıltısız duruyor. Hayatın, biri ters yöne akan iki akıntısının tam ortasında kalmış. Ve bilir misiniz ki bu başkaca hiçbir durgunluğa benzemez. Şiirin, açık havanın ve üzerinde otlar bitmiş kümbetlerin, tertemiz bir dolunayın altında dönüştüğü esrarın özel bir sarhoşudur o. Ona aranızda yer açın. Ve aranıza geldi oturdu. Koltuğa yerleşti. İlk defa çözülen dili, her yaşamamış erkeğin yaptığı gibi askerlik hatıralarından başladı. Elindeki kitabı açtı. Kitap, içindeki adamı açtı. Fark etmez. Anlatmaya başladı. Size geçmeyen zamanı anlatacak şimdi. Geçmeyen mi? Vaktiyle geçmemiş bir zamanı anlatacak. Geçmemiş, durmuş, ağırlaşmış, berrak ve billur zamanın durgun ve lapa koyu ağırlığını anlatacak. Ona bir çay söyleyin.” Yazarına sorduğumuzda, kitabı hakkında bunları söylüyor. “Şafaktan Çok Önce” kitabı, Selahattin Yusuf’un 2003 Yılı’nda askerlik yaptığı Siirt ve Eruh’ta tuttuğu notlardan, yazdığı denemelerden oluşuyor. Askerliği sonrasında bir süre daha devam eden bu günlüklerde, edebiyatla ve sanatla harmanlanmış bir yavaş çekim zaman algısı öne çıkıyor. Bu kitapta, edebiyatın deneme türünü sevenlere, özellikle somut gündelik yaşamdan kalkarak çıkılmış zihinsel yolculuklara katılmak isteyenlere, ilginç bir serüven daveti var.

Niçin Ağlıyorsun Elisabeth Mutlu Değil Miyiz

James Joyce’un sözü, aslında birçok yazarın edebiyat etkinliğini, o belli belirsiz türe dahil ediyor: “Kingstown İskelesi, dedi Stephen, yalnızca hayal kırıklığına uğramış bir köprü…” Bu kitap, hayal kırıklığına uğramış bu köprülerle epey içli dışlı olmuş bir yazarın çalışması. Sulara doğru uzanmış bir tahta iskeleyi, karşı kıyıya doğru uzanırken önü kesilmiş olarak hayal etmek, iskeleye bir “hayal” izafe etmek, sonra da onun kırıldığını ima etmek... Yazarların çoğunun, bilerek veya bilmeyerek burnunu soktuğu bir alan bu. Umudu umutsuzca vurgulamak, umudu umarsızca ve şiirsel bir ısrarla vurgulamak, bu yazarların en önemli özellikleri aslında. İsmine en çok “modern” denilen hayat tarzının, aynı zamanda büyük karakter sahibi de olan büyük yazarlarda bıraktığı izler, yaralar, gerçekten merak etmeye değer. Çünkü içinde yaşadığımız zamanı ve hayatı daha derinden kavrayabilmemiz için, daha “yeni” kavrayabilmemiz için, onların hayal kırıklıklarına eğilmek zorundayız. Selahattin Yusuf’un, hayal kırıklığına uğramış iskelelere doğru yıllar boyunca yaptığı uzun yolculuklar, sevdiği yazarların bazılarıyla kurduğu yakınlıklar, bu kitabı ortaya çıkardı. Umarız, hayatı ve edebiyatı daha iyi anlamada Türk okuruna bir katkısı olur.