Kuruluş

‘Tarihçilerin Kutbu’, ‘Tüm Zamanların Âlimi’, Prof. Halil İnalcık bildiklerinizi unutun diyor. Özellikle de tarihi, kronolojik olaylar dizisi olarak algılayarak popülerleştiren dedikodu tarihçilerinden öğrendiklerinizi… İnalcık kendine özgü sistematiği ile tüm zamanların belki de en önemli olayını, Osmanlı’nın kuruluşunu yeniden okuyor ve yeniden yazıyor. “Hayır” diyor İnalcık, hepimize öğretilenin aksine “Osmanlı 1299’da Söğüt’te kurulmamıştır.”
İnsanlık üçüncü binyılın ilk on yılını geride bırakırken halen birçok tarihsel gerçeklik sırlarını koruyor. Bunların en önemlilerinden bir tanesi de şüphesiz küçük bir Anadolu Beyliği olan Osmanlıların nasıl olup da tüm dünyayı kuşatan bir cihan devletine dönüştüğüdür. Halil İnalcık son çalışmalarıyla Osmanlı Devleti’nin kuruluşuna dair yer ve zaman kabullülerini bozuyor; Osmanlı Devleti’ni anlama adına insanlığa yepyeni bir tarih perspektifi sunuyor. Bu perspektifte hem kendimize yönelen oryantalist metodolojik kabuller yıkılırken hem de tarihin perspektifinden yeni bir gelecek inşa ediliyor.
Prof. İnalcık Osmanlı Devleti’nin nerede ve ne zaman kurulduğunu anlatmakla kalmıyor; bu cihan devletinin kuruluş mantığını, kurucusu Osman Bey’in stratejisini ve vizyonunu da masaya yatırıyor. Bir devletin var olma sebeplerini, bunları oluşturan koşulları, bu koşulların oluştuğu mekânın önemini ve mekân-zaman-insan arasındaki bağlantının şifrelerini gösteriyor okura.
Başlangıçlar ve kuruluşlar önemlidir. Ama tarihi sadece geçmişimizi öğrenmek için okumayız. İnalcık ve yol arkadaşları bunun bilincinde. Kuruluş, okuru bir yandan gerçeğe, ilmi ciddiyete, tarihin arşiv odalarına çağırırken diğer taraftan bugünün ve geleceğin ‘güçlü’ Türkiye’si için ‘fütürist’ ipuçları veriyor!Kitabın önsözünden…
Kuruluş, Osmanlı Devleti’nin kuruluş tarihini Halil İnalcık’ın tarih metodolojisi perspektifinden ele almaktadır. Kitap esasen üç bölümden oluşuyor. Tarih metodolojisi ve devlet kavramı perspektifinden Osmanlı Devleti’nin kuruluşunu ele alan ilk bölümde “devlet” kavramının etimolojik kökenine kadar iniliyor. Halil İnalcık tarafından tarihi vesikalara dayanılarak ortaya konan tespitlerin kavramsal ve metodolojik çerçevesi çizilmeye çalışılıyor.
İkinci bölümde ise söz tarihçilerin… Prof. Dr. Halil İnalcık ve iki değerli öğrencisi Prof. Dr. Yusuf OĞUZOĞLU ile Prof. Dr. Özer ERGENÇ, Osmanlı Devleti’nin kuruluş öyküsünü, bir hanedan kurucusu olarak Osman Bey’i, dönemin siyasal ve sosyal koşullarını ele aldılar. Son bölümde ise Osmanlı Devleti’nin kuruluşunu fütürolojik bir perspektiften yeniden okumamız için Yakup Bilgin KOÇAL tarafından yeni bir pencere açılmaktadır.
Kitabın sonunda ek olarak, Halil İnalcık Hoca’nın tarihe özel olarak ilgi duyanlar için Osman Beg başlıklı makalesi yer alıyor.